Taxonomie of categorie-structuren in MediaWiki

Wat is een categorie?

De indeling van pagina's in categorieën is samen met de indeling in naamruimten de belangrijkste methode om pagina's in een taxonomie (classificatie van pagina's) te ordenen. NB: MediaWiki ondersteunt standaard geen labels ("tags"), om pagina's te ordenen, maar je gebruikt daarvoor ook de categorie-structuur.

Samen met eigenschappen ("properties") en de thesaurus (begrippenlijst, woordenboek) vormen de categorieën ook de basis van de ontologie ("informatiemodel") van een semantische wiki.

Waarvoor dient een categorie?

Het doel van de indeling van alle pagina's in categorieën is het creëren van overzicht en (daardoor) het vereenvoudigen van het zoeken van pagina's. Daarnaast helpt een een goede catogorie-structuur ook bij het completeren van de verzameling pagina's; je kunt eenvoudiger zien wat er nog ontbreekt.
Omdat categorieën ook gebruikt worden in de ontologie, zijn ze een essentieel onderdeel van semantische queries: de belangrijkste functie is daarbij het selecteren van pagina's voor weergave in een lijst, tijdlijn, galerie etc. etc.
En als laatste gebruik je categorie-pagina’s om ook categorieën zelf bij elkaar te plaatsen in een overzicht, en zo een hiërarchische boomstructuur te maken. Je maakt categorieën van categorieën, eventueel meerdere “lagen”, die eindigt met één enkele top-categorie die alles omvat.

Welke categorieën heb je nodig?

Welke categorieën je maakt binnen een wiki is natuurlijk afhankelijk van de inhoud. Je kunt meestal de volgende soorten van categorieën terugvinden:

• Categorieën die gerelateerd zijn aan de belangrijkste inhoudelijke onderwerpen; de ontologische entiteiten of classes
• Categorieën met bepaalde typen van pagina’s, zoals portalen, lijsten, overzichten
• Redactionele categorieën, zoals “te verwijderen”, “nog aan te vullen”, “ontbrekende afbeelding”
  • Automatische beheers-categorieën (speciale pagina’s)
• Categorieën voor het classificeren van:
  • Pagina’s in de Projectnaamruimte
  • Sjabloonpagina’s
  • Afbeeldingen (bestandspagina’s)
  • etc.
• Categorieën van categorieën, zodat er een allesomvattende hiërarchische boomstructuur ontstaat.

TIP: Er zijn op iedere wiki speciale pagina's met overzichten van alle categorieën op een wiki. Tevens onderhoudslijsten, met bijv. categorieën die helemaal niet gebruikt worden. Ga hiervoor naar het menu "Speciale pagina's".

Hoe maak je een categorie?

Je maakt een categorie door het toevoegen van een pagina in de naamruimte "Categorie" (of "Category" in Engelstalige wiki's. Het aanmaken van een categoriepagina verschilt verder niet van het maken van een standaard pagina.

MediaWiki plaatst automatisch een lijst met pagina’s op de categorie-pagina; dit gebeurt zelfs als de categoriepagina nog niet is aangemaakt. In de lijst verschijnen alle pagina's met een verwijzing (link) naar de categoriepagina: [[Categorie:Titel van de categorie]]

De naamgeving van categorieën is een bijzonder aandachtspunt

• Enkelvoud of meervoud; kan allebei maar doe het consequent
• De opbouw van de categorienaam en de weergave ervan op (categorie)pagina’s zodat zoeken eenvoudiger wordt:
  Voorbeeld: Categorie:Sjablonen voor infoboxen, weergegeven/sorteren als “Infoboxen”

Is er verschil tussen tags en categorieën

Er is geen principieel verschil tussen tags en categorieën; in een wiki is het gebruikelijk om - indien het gebruik van “tags” gewenst is - ze als categoriepagina’s te implementeren.

Hoe beveilig je categorieën

Omdat categoriepagina’s veelgebruikte pagina’s kunnen zijn, kan het belangrijk zijn ze tegen vandalisme of onbedoelde bewerkingen te beschermen. Dat is eenvoudig te implementeren via het standaard autorisatiesysteem van MediaWiki, door bijv. een groep “categoriebeheerders” te creëren en alleen gebruikers in deze groep de bewerkingsrechten voor de naamruimte “Categorie” te geven.

Omdat het niet mogelijk is via een categoriepagina alle pagina’s die binnen een categorie vallen te verwijderen, zijn hiervoor geen extra beveiligingsmaatregelen noodzakelijk.

Een voorbeeld

Een voorbeeld van een taxonomie zoals die in veel wiki's wordt gebruikt, ziet er als volgt uit:

- Categorie:Alles (of Categorie:Top)
  - Categorie:Alle onderwerpen (entiteiten, classes)
    - Categorie:Onderwerp 1
    - Categorie:Onderwerp 2
  - Categorie:Tags (Labels)
    - Categorie:Label 1
    - Categorie:Label 2
  - Categorie:Alle sjablonen
    - Sjablonen voor banners
    - Sjablonen voor infoboxen
  - Categorie:Alle helppagina’s
    - Categorie:Hulp voor bewerken
    - Categorie:Hulp voor beheren
       - Categorie:Hulp voor redactie
       - Categorie:Hulp voor beveiliging
    - Categorie:Hulp bij zoeken
  - Categorie:Alle redactiepagina’s
    - Categorie:Pagina’s die gecontroleerd moeten worden (Controleren)
    - Categorie:Pagina’s die verwijderd moeten worden (Verwijderen)

Verder lezen en leren

• Documentatie MediaWiki (grotendeels Engelstalig)
• Uitgebreidere tutorial door Hostknox (Engelstalig)

Engelstalig video-tutorials

1. MediaWiki - Introduction to categories (zie de video hierboven)
2. MediaWiki - Using multiple categories
3. MediaWiki - Introduction to using sub-categories
4. MediaWiki - Using the category summary

---

Hulp bij het ontwikkelen van een goed taxonomie in MediaWiki

WikiWerkers zijn bedreven in het ontwikkelen en vormgeven van een taxonomie voor standaard en semantische wiki’s. Zij helpen graag en zijn flexibel in te zetten op uw wiki-project. Stuur ons een bericht en maak vrijblijven kennis in een audio- of videoconferentie. WikiWerkers zijn ook bereikbaar via Discord-chat.

---

Of neem contact op met de auteur via LinkTree

---

~+~ WikiWerkers -~- Personal Website -~- Twitter ~+~

---