ဥယ်ာဥ္ၿခံေျမသတၱဝါမ်ား၏ ထူးဆန္းေသာ ေမွာ္အတတ္ပညာ (၅)

ပိုးစုန္းၾကဴးဆိုတာ အင္းဆက္ သတၱဝါျဖစ္ပါတယ္။ ပိုးေတာင့္မာ (beetle) အမ်ိဳးအစားျဖစ္ၿပီး Lampyridae မ်ိဳးႏြယ္စုတြင္ ပါဝင္ပါတယ္။ ပိုးစုန္းၾကဴးအမ်ားစုက ပ်ံနိုင္ၿပီး အမ်ားစုကေတာ့ glowworm လို႔ သိၾကပါတယ္။

ပိုးစုန္းၾကဴးမ်ိဳးႏြယ္စိတ္ေပါင္း ၂၀၀၀ ေက်ာ္ရွိၿပီး ပူေႏြးတဲ့ ေနရာမ်ိဳးစုံမွာ ရွင္သန္ေနထိုင္ၾကပါတယ္။ ေႏြရာသီရဲ႕ ညေနခင္းေတြမွာ ပ်ံသန္းေပ်ာ္ျမဴးၾကတာကို ေတြ႕ျမင္ၾကရပါတယ္။ ပိုးစုန္းၾကဴးေတြဟာ စိုထိုင္းမႈကို ႏွစ္သက္ၿပီး အာရွႏွင့္ အေမရိကေတြရဲ႕ ပူေႏြးတဲ့ ေဒသေတြမွာ ေနထိုင္တတ္ၾကပါတယ္။ ေျခာက္ေသြ႕တဲ့ ေဒသေတြမွာဆိုရင္ စိုစြတ္ေနတဲ့ ေနရာေတြမွာ ပိုးစုန္းၾကဴးေတြကို ေတြ႕ရပါတယ္။

လူေတြက ပိုးစုန္းၾကဴး ဆိုတဲ့ နာမည္ကို ေကာင္းေကာင္းသိၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ကိုယ္ေပၚက အလင္းေရာင္ ဘာေၾကာင့္ထြက္ရသလဲဆိုတာကိုေတာ့ မသိၾကပါဘူး။ ပိုးစုန္းၾကဴးေတြရဲ႕ ဝမ္းဗိုက္ေအာက္မွာ အလင္းထြက္တဲ့ ေအာင္ဂင္မ်ား ရွိပါတယ္။ ပိုးစုန္းၾကဴးေတြဟာ ေအာက္စီဂ်င္ကို စုပ္ယူၿပီး စပါယ္ရွင္ ဆဲလ္ေတြထဲမွာ ဓာတုဓာတ္ျပဳမႈေတြျဖစ္ၿပီး luciferin လို႔ ေခၚတဲ့ ဓာတုပစၥည္းထြက္လာပါတယ္။ ဒီ luciferin က အလင္းထုတ္လႊတ္နိုင္ေပမယ့္ အပူေတာ့ မထြက္ပါဘူး။

ပိုးစုန္းၾကဴးေတြဟာ မ်ိဳးႏြယ္စု အလိုက္ အလင္းထုတ္လႊတ္ပုံ မတူၾကပါဘူး။ မွိတ္တုတ္ မွိတ္တုတ္ လုပ္ေနတာဟာ မိတ္လိုက္ဖို႔ အေဖာ္ရွာေနၾကတာပါ။ ပိုးစုန္းၾကဴးေတြရဲ႕ အလင္းကို လင္းလိုက္ မွိတ္လိုက္ျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္သလဲဆိုတာကို သိပၸံပညာရွင္ေတြကေတာ့ နားမလည္နိုင္ေသးပါဘူး။ ပိုးစုန္းၾကဴးေတြဟာ အလင္းေရာင္ မွိတ္တုတ္ မွိတ္တုတ္ ျဖစ္ေအာင္လုပ္ၿပီး အျခားသတၱဝါေတြကို ေျခာက္လွန႔္တဲ့ ခုခံကာကြယ္ေရးနည္းအျဖစ္လည္း သုံးပါေသးတယ္။ အမေတြဟာ ဥေတြကို ေျမႀကီးေပၚမွာ ဥတတ္ၿပီး ဥမွ ေပါက္လာတဲ့ သားေလာင္းေတြက္ို အ႐ြယ္ေရာက္ၿပီး ပိုးစုန္းၾကဴးေတြက ပန္းဝတ္မႈန္ဝတ္ရည္ေတြကို အကုန္မစားပဲ သားေလာင္းေတြကို ေကြၽးပါတယ္ တဲ့။

ထူးျခားျခင္းမ်ားစြာျဖင့္ဥယ်ာဥ္ ျခံေျမထဲမွာ အေတာင္ပံပါေသာ သတၱဝါတသ္မ်ိဳးရိွပါေသးတယ္ အ့ဲသတၱဝါကား ပိုးစုန္းၾကဴးျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ကိုအလင္းေရာင္ထြက္ေသာပိုးေကာင္ငယ္ဟု သိၾကပါတယ္။ သူ၏ မိွတ္တုပ္မွိတ္တုပ္ အလင္းတန္းမ်ားသည္ ေမွာ္ပညာ ရပ္ဝန္းမ်ားစြာတြင္ အလင္းထြင္းရန္ႏွင့္ အလင္းေဆာင္ဖို႔အတြက္ ေမွာ္မီးမ်ားဖန္ဆင္းဖို႔အတြက္ မ်ားစြာ အသံုးဝင္လွပါတယ္။ မာယာလူမ်ိဳးစုေတြရ႕ဲ ဒ႑ာရီမွာက်ေတာ့ ပိုးစုန္းၾကဴးေတြဟာၾကယ္ေႂကြျခင္းမွ ျဖစ္ေပၚလာေသာသတၱဝါမ်ားဟု မွတ္ယူထားၾကပါတယ္။ Aztec ဒ႑ာရီ မ်ားတြင္ မီးလံုးမ်ားကိုဖန္ဆင္းေသာ မီးေတာက္ စုန္းမ်ား၏ ေသျခင္းမွ ျဖစ္ေပၚလာသည္ဟု ဆိုထားပါတယ္။ အပါခ်ီတို႔၏ ႐ိုးရာမွာ ကမ႓ာႀကီးရ႕ဲ မီးမ်ား၏ ဗဟိုခ်က္ သည္ ပိုးစုန္းၾကဴးမ်ား၏ မီးေတာက္ မ်ားမွ စတင္သည္ဟုယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ ထိုသည္မွာ ကမ႓ာဦးမီးမ်ားသည္ပိုးစုန္းၾကဴးမ်ားမွ စတင္သည္ဟုဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ပိုးစုန္းၾကဴးဟာ ပံုရိပ္ေယာင္ေလာကထဲမွာ လမ္းေျပာက္ေနျခင္းမ်ားစြာကိုလည္း လမ္းမွန္ေရာက္ရိွေအာင္ျပဳလုပ္ ေပးႏိုင္စြမ္းလဲရိွသလို မွားယြင္းေနေသာ အယူ အဆမ်ား ရိွေန ပါကလည္း ထိုမွားယြင္းေနေသာ အယူအဆမွ မွန္ကန္ေသာအယူအဆ ျဖစ္ေနဖုိ႔လည္း ကူညီဖာေထးေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေမ်ွာ္လင့္ခ်က္မ်ားကို အတည္ျပဳခ်က္မ်ား ထားရိွ ၿပီးေတာ့ သူတို႔ဟာ ဂိုက္လိုင္းတစ္ခုအေနန႔ဲ လမ္းၫႊန္သူ တစ္ခုအေနန႔ဲ သူတို႔ကို မွတ္ယူလို႔ရပါတယ္။

အခ်ိဳ႕ေသာ မႏၲာန္မ်ားစြာတြင္ ပိုးစုန္းၾကဴးမ်ားျဖင့္မေကာင္းေသာ ကံတရားမ်ားကို ဖယ္ထုတ္ဖို႔ရန္ႏွင့္သက္ေရာက္မႈ ျပင္းထန္ေသာ အေမွာင္စြမ္းအင္ အားဖယ္႐ွားဏန္ ပိုးစုန္းၾကဴးကိုအသံုးၾကပါတယ္။ ကြၽႏု္ပ္႔၏ ခႏၶာကိုယ္မွာတည္ရိွေသာ အခ်ိဳ႕စြမ္းအင္မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ရန္အတြက္ လည္း ကူညီေပးတတ္ပါတယ္။ လူတိုင္းမွာ မတူညီေသာစြမ္းအားမ်ားျဖင့္ ေမြးဖြားလာျခင္းေၾကာင့္ ထိုစြမ္းအင္မ်ားကို ထိန္းသိမ္းဖို႔ရန္အတြက္ အခ်ိဳ႕လူေတြမွာ နည္းလမ္းမသိမႈေတြမ်ားစြာရိွတတ္ပါတယ္။ မိမိတို႔၏ စြမ္းအင္ကို ဘယ္လိုအသံုးခ်မယ္ မိမိစြမ္းအင္ကို ဘလိုပံုေဖာ္ရမယ္ မိမိတို႔စြမ္းကိုက ဘလိုမ်ိဳးျပင္းထန္ေအာင္လုပ္ရမယ္ဆိုတာန႔ဲပတ္သတ္ၿပီး က်ေနာ္တို႔ဟာပိုးစုန္းၾကဴးမ်ားကို ဆင့္ေခၚျခင္း၊ ပိုးစုန္းၾကဴးမ်ားရိွေသာေနရာမ်ားတြင္ ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ထိုအရာမ်ားအားေအာင္ျမင္ေအာင္ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ထပ္တိုးအေနန႔ဲေျပာခ်င္တာကေတာ့ ပိုးစုန္းၾကဴးေတြဟာ က်ေနာ္တို႔၏ တီထြင္ ဖန္ဆင္းႏိုင္စြမ္းထက္ ႀကီးမားေသာအရာမ်ားကို ကြၽႏု္ပ္တိူ႔ထံသို႔ေပးႏိုင္စြမ္းရိွပါတယ္။

Photo From :

(1) www.wikipedia.com
(2) https://tinyurl.com/yamv3rv7
(3) Pinterest
(4) https://tinyurl.com/y8jp4qhw
(5) https://tinyurl.com/ycypbumu

MSC - 226
@လင္းညိဳ႕တာရာ
@linnhyotaryar