Po dojściu Adolfa Hitlera do władzy w 1933 roku Niemcy były upokorzone Traktatem Wersalskim, zdemilitaryzowane, okrojone z terytoriów i osłabione gospodarczo. Szybkie reformy i stopniowe łamanie postanowień upokarzającego traktatu doprowadziły III Rzeszę do odbudowy silnej armii-rozwiązanie Reichswehry i powołanie Wehrmachtu w 1935 roku. Remilitaryzacja Nadrenii w 1936 roku, a dwa lata później Anschluss Austrii i włączenie jej do III Rzeszy. Bierność państw zachodnich doprowadziła do odzyskania w ciągu kilku lat przez Niemcy silnej pozycji w Europie, która w najbliższym czasie okazała się zgubna i doprowadziła do pięcioletniej II Wojny Światowej.

• Sudetenland

Po Anschlussie Austrii uwagę Hitlera zwróciła mniejszość Niemców Sudeckich mieszkających w granicach Czechosłowacji. Hitler, prowadząc, politykę ekspansji terytorialnej chciał, włączyć regiony Sudetów do III Rzeszy. Region był zamieszkany w ponad 80 % przez ludność niemiecką, a sam region miał znaczenie strategiczne, jak i gospodarcze. Znajdowały się tam fortyfikacje i linie bunkrów, schronów wybudowane w celu ochrony przed państwami ościennymi. Dla Hitlera było to kolejne pole walki o Lebensraum (przestrzeń życiową) dla Niemiec.

• Linia fortyfikacji czechosłowackich w 1938 roku
• Żródło grafiki - www.fortif.net

Francja i Wielka Brytania, prowadząc, politykę ustępstw (Appeasement) starała się za wszelką cenę uniknąć wojny pamiętając krwawe 4 lata I wojny światowej. Kulminacyjnym momentem ukazującym całkowite ustępstwa Ligi Narodów i państw zachodnich była konferencja w Monachium i zgoda na aneksje kraju Sudetenlandu przez Niemcy.

Konrad Henlein działacz mniejszości niemieckiej w Czechosłowacji, a także przewodniczący Sudetendeutsche Heimatfront (Sudeckoniemiecki Front Ojczyźniany) działał na rzecz przyłączenia regionu Sudetów do III Rzeszy. Jako przywódca partii profaszystowskiej Sudetendeutsche Partei oskarżał od 1938 roku rząd w Pradze o prześladowania mniejszości niemieckiej, a o pomoc zwrócił się do Adolfa Hitlera. Nacisk wytworzony w wyniku działań Henleina i rządu Niemiec doprowadziło do napięć na Linii Berlin-Praga. Konflikt zaczęły także obserwować kraje ościenne. Początkowo rząd Czechosłowacji przeprowadził mobilizacje w przygranicznych okręgach wojskowych, a także na fortyfikacjach i liniach umocnień znajdujących się na granicy z III Rzeszą.

Plan Zielony - Fall Grün

Alternatywna historia - Niemcy realizują plan zielony - Wojna wybucha w 1938 roku

Sytuacja polityczna w 1938

Czechosłowacja w 1938 roku nie posiadała żadnego poważnego wsparcia z zewnątrz od strony aliantów. Jedynie istniała "Mała Ententa" czyli blok państw Rumunii, Jugosławii i Czechosłowacji, jednak wymierzony on był przeciwko Węgrom pragnących odzyskać utracone tereny na mocy traktatu w Trianon. Francja, jak i Wielka Brytania, mając, w pamięci ciężko okupione zwycięstwo w trakcie wielkiej wojny nie było, skore do ataku prewencyjnego na Niemcy. Brytyjski premier Neville Chamberlain był zwolennikiem ustępstw wobec Hitlera pragnąć tym „uspokoić” sytuacje w Europie. Zgodnie ze stanowiskiem aliantów roszczenia Hitlera wobec kraju sudeckiego były słuszne. 30 maja Hitler podpisał tajną dyrektywę, aby wojna przeciw Czechosłowacji nie rozpoczęła się później niż 1 października.

W międzyczasie rząd brytyjski wraz z francuskim zażądali od Beneša wezwania mediatora i przyjęcie żądań Hitlera. Gdy rząd w Pradze się wahał, to 7 września mniejszość niemiecka z SdP zorganizowała, wielką demonstrację w Ostrawie, która sprowokowała reakcję policji, a później wojska. Dalszy rozwój wydarzeń zaogniał relacje na linii Berlin-Praga. Hitler oskarżał Czechosłowację o terror wobec mniejszości niemieckich w kraju sudeckim. Edvard Beneš prezydent Czechosłowacji wahał się wobec nacisków III Rzeszy i naciskających na ustępstwa aliantów, jednak 21 września ugiął, się co wywołało, falę narodowego oburzenia w kraju i powołanie gabinetu gen. Jana Syrovego. 23 września nowy rząd zarządził generalną mobilizację wojska wzdłuż granicy z Niemcami i postawienie ich w stan najwyżej gotowości bojowej. Rząd Związku Radzieckiego udzielił wtedy gwarancji pomocy Czechosłowacji.

29 września została zwołana konferencja w Monachium z szefami rządów Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec i Włoch. Rząd Czechosłowacji nie został zaproszony, decyzja została podjęta bez jego przedstawiciela. Historycznie rząd w Pradze ugiął się 30 września w wyniku dyktatu monachijskiego.

Historia alternatywna

W alternatywnej historii mogło być zupełnie inaczej. Niemcy mieli w zanadrzu plan „B”, który zakładał atak na Czechosłowację (prawdopodobnie w sojuszu z Węgrami). Plan Zielony zakładał atak od północy i południa i przecięcie Czechosłowacji na pół. Odcięcie Słowacji od Czech oraz wyprowadzenie trzech kierunków bezpośrednio na linie umocnienia kierując się na stolicę Czech-Pragę. Czechosłowacja postanowiła się nie uginać pod żądaniami Hitlera. 1 października rozpoczęła się operacja przeciw Czechosłowacji. Alianci ponownie stosując, politykę ustępstw nie zareagowały, na agresję Hitlera. Mimo to Francja postawiła swoje dywizje nad granicą III Rzeszy, jednak nie podjęli żadnych większych działań.

Stosunek sił

MimoMimo że Niemcy posiadali miażdżąca przewagę w ilości czołgów to były to w większości modele pzkpfw I i pzkpfw II niemogące się równać z nowoczesnymi czeskimi czołgami LT vz. 38 oraz model Lehký (Light) Tank vzor (Model) 35. Posiadały także wozy wsparcia jak tankietki Tančík vz. 33. Przy zmobilizowaniu około 1 mln ludzi i dysponująca potężnymi fortyfikacjami Czechosłowacja posiadała potężne środki do obrony przed najeźdźcą. Jedynym poważnym brakiem była stosunkowo mała ilość samolotów. Niemcy w tym polu posiadały blisko trzykrotna przewagę.

• LT-vz.-38

Niemcy nie byli bez szans. Na ich korzyść przemawiał większy potencjał militarny, mobilizacyjny, strategiczny i taktyczny. Po Anschlussie Austrii praktycznie otoczyły CSR z każdej strony mogąc atakować w bardzo dogodnych kierunkach. Również w sprzyjających okolicznościach Węgry mogły się przyłączyć do sojuszu, jednak wobec układów w ramach „Małej Ententy” Rumunia i Jugosławia mogły stanąć w ramach zobowiązań sojuszniczych po stronie Czechosłowacji. Dysponując także silną Luftwaffe Niemcy mogły przełamać potężne umocnienia w kluczowych miejscach o wiele łatwiej co przełamałoby główny atut obronny Czechosłowacji i zmusiło do bardziej zaciekłej obrony przed silniejszym liczebnie i sprzętowo Wehrmachtem.

Sytuacja polityczna, sojusze, stosunki z II RP

Najważniejsze pytanie... Jak zareagowałby ZSRR na przyjęty przez Niemców wariant zielony i agresje CSR. Realna pomoc, aby, mogła być udzielona przez Związek Radziecki, wymagała zgody, któregoś z państw na transport zgody zaopatrzenia, broni, amunicji. ZSRR jednak skupiał swoją uwagę na wschodnie tereny II RP. ZSRR odbudowując, latami swoją armię po 1920 roku chciał, ponownie w decydującym momencie uderzyć na zachód. Stalin z pewnością obserwowałby rozwój konfliktu i możliwe jak największe wykrwawienie się obu stron i dopiero później zareagować i uderzyć na zachód.

Polska od 1919 roku nie miała dobrych relacji z Czechosłowacją. Podstępne zabranie Zaolzia i brak zgody na przepuszczenie pomocy dla walczącej młodej Polski z bolszewikami na całe lata spowodowało gorzkie relacje z sąsiadem. Politycznie wobec braku reakcji Francji i Wielkiej Brytanii nie włączyłaby się w „improwizowany” sojusz z CSR przeciw Hitlerowi. Biorąc pod uwagę relacje i prowadzoną politykę zagraniczną dużą szansą było, że II RP zachowałaby neutralność, a w chwili upadku sąsiada armia polska wkroczyłaby do Zaolzia.

Wojna mogła skończyć się szybko. Rosnący separatyzm na Słowacji, groźba ataku Węgier w sojuszu działających razem z III Rzeszą. Po okrążeniu i odcięciu krajów atakami od północy i południa obsadzone linie obrony byłyby niemal bezużyteczne, gdy wróg wkroczył w głąb kraju. Bez większej pomocy i reakcji odstraszenia Hitlera od polityki coraz to nowych żądań Czechosłowacja nie mogła się sama długo bronić. Powstające mniejszości niemieckie na tyłach, nowoczesny blitzkrieg, na który nikt wtedy nie był, przygotowany stawiało, Czechosłowację w bardzo trudnej sytuacji. Prawdopodobnie najazd na sąsiada zakończyłby się szybką kampanią i brakiem reakcji najważniejszych sojuszników. Czechosłowacja wobec polityki w tamtym czasie wobec odmowy pozostałaby, praktycznie sama biorąc, realia polityki przed rozpoczęciem wojny.

Ciekawe Źródła

http://www.eczechy.pl/historia/hist1.htm Historia Czech lat 1919-1938